امکان استفاده از زئولیت طبیعی برای کاهش زیست فراهمی فلزات سنگین موجود در لجن فاضلاب

لجن فاضلاب دارای ماده آلی فراوان و عناصر مورد نیاز گیاه مانند نیتروژن و فسفر است. استفاده از لجن فاضلاب به عنوان کود در زمین های کشاورزی علاوه بر داشتن مزایای اقتصادی، گزینه مناسبی نیز برای رفع مشکل مدیریت لجن فاضلاب است. از محدودیت های اصلی مصرف لجن فاضلاب وجود غلظت های بالای فلزات سنگین مانند سرب و کادمیوم می باشد. هدف از این تحقیق بررسی اثر زئولیت طبیعی بر جذب سرب و کادمیوم موجود در لجن فاضلاب توسط ذرت می‎باشد. تاکنون، ترکیباتی جهت کاهش زیست فراهمی فلزات سنگین موجود در لجن فاضلاب استفاده شده‎اند، بدین منظور آزمایشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. تیمار‎ها شامل سطوح مختلف لجن فاضلاب و زئولیت بودند. لجن فاضلاب در سه سطح 15، 20 و 25% (وزنی/وزنی) و زئولیت در چهار سطح 0، 5، 10 و 15(وزنی/وزنی) به کار برده شد و یک تیمار شاهد (سطح 0 لجن) برای بررسی تأثیر لجن در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد کاربرد لجن فاضلاب موجب بهبود برخی خصوصیات خاک، افزایش عملکرد و افزایش غلظت نیتروژن و فسفر در ذرت گردید. همچنین کاربرد لجن تا تیمار 20% موجب افزایش غلظت سرب در اندام هوایی ذرت گردید، با این وجود تفاوت فقط در تیمار 20% نسبت به تیمار شاهد از نظر آماری معنی‎دار بود. همچنین کاربرد لجن تا تیمار 20% موجب افزایش غلظت کادمیوم در اندام هوایی ذرت گردید، اما این افزایش از نظر آماری معنی‎دار نبود. در حالیکه کاربرد لجن موجب افزایش معنی‎دار غلظت سرب و کادمیوم در ریشه ذرت گردید. نتایج همچنین نشان داد کاربرد زئولیت موجب کاهش معنی‎دار غلظت سرب و کادمیوم در اندام هوایی و ریشه ذرت گردید و کاربرد زئولیت موجب افزایش معنی‎دار ph خاک گردید. همچنین زئولیت موجب کاهش معنی‎دار ضریب تجمع زیستی سرب در اندام هوایی ذرت و موجب کاهش معنی‎دار ضریب تجمع زیستی کادمیوم در اندام هوایی و ریشه ذرت گردید و علی‎رغم کاهش ضریب تجمع زیستی سرب در ریشه ذرت تفاوت معنی‎داری از نظر آماری مشاهده نگردید.